زنجبیل
Zingiber officinale

زنجبیل از پارسی میانه سَنگیپِل، در برخی متون قدیمی شنگویر، یک گیاه خوراکی، ادویه یا گیاه دارویی است که از شاخه کورکومین است و با نام علمی" Zingiber officinale" میباشد. زنجبیل از خانواده تیره زنجبیلیان، علفی ایستاده است که در جنوب شرقی آسیا، چین، هندوستان و بخش هایی از آفریقا، استرالیا، آمریکای مرکزی و جنوبی پرورش می یابد.
از زنجبیل هزاران سال در چین برای مصارف دارویی استفاده شده است. سوابق مربوط به قرن چهارم قبل از میلاد نشان می دهد که چینی ها از آن برای درمان دل درد، اسهال، تهوع، خونریزی، روماتیسم و دندان درد استفاده می کردند. ترکیباتی مانند نشاسته (50%)، پروتئین (در حدود 9%)، لیپیدهای تشکیل شده از تری گلیسیرید (6% تا 8%)، فسفاتیدیک اسید، لسیتین ها و اسیدهای چرب اشباع شده، پروتئازها (2%)، روغن های فرار (1 تا 3 %)، ترکیبات اصلی که سس کوئی ترپن هستند (بیسابولن، زینجیبرن و زینجیبرول) و کتون های آروماتیک که در مجموع به عنوان ویتامین های جینجرول (نیاسین و ویتامین A ) و رزین ها شناخته می شوند.
زنجبیل در مطالعات بالینی، اثرات ضد تهوع و ضد استفراغ، ضد التهاب و ضد درد با منشاء عضلانی و استخوانی و همچنین در سندرم دیسترس تنفسی حاد (acute respiratory distress syndrome) موجب کاهش مدت تهویه مکانیکی (ventilation mechanical) و اقامت بیماران در بخش مراقبتهای ویژه و در آسم نیز موجب بهبود علائم بیماری شده است (62).
اثرات فارماکولوژیک گیاه زنجبیل:
زنجبیل دارای خواص دارویی بی شماری است. اثرات آنتی اکسیدانی، مهار پروستاگلاندین، ترومبوکسان و سنتز لکوترین، مهار تجمع پلاکتی، اقدامات کاهش دهنده کلسترول، اثرات کلستریک، اثرات کاردیوتونیک، اقدامات دستگاه گوارش، خاصیت ترموژنیک، فعالیت های آنتی بیوتیکی.
زنجبیل اثرات آنتی اکسیدانی را در مطالعات تجربی نشان داده است. در یک مطالعه روی موش ها، زنجبیل با حفظ فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز به میزان قابل توجهی پراکسیداسیون لیپید را کاهش داد. میزان گلوتاتیون خون در موشهای تغذیه شده با زنجبیل به طور قابل توجهی افزایش یافت.
اثرات پلاکتها و فیبرینولیز:
زنجبیل مهار بیشتری را در تشکیل ترومبوکسان و پروستاگلاندین های پیشرونده و یک اثر برجسته ای را در کاهش تولید ترومبوکسان پلاکت از خود نشان داده است و نیز باعث تقویت فیبرینولیز می شود (64و63).
فعالیت آنتی بیوتیک زنجبیل:
نشان داده شده است كه جینجر، شوگاول و زنجرون به شدت در برابر Salmonella typhi ، Vibrio cholerae و Trichophyton violaceum، اثر مهار کنندگی دارند، در حالی كه عصاره های آبی با غلظت های 2.5٪ ، 5٪ و 25٪ نشان داده شده اند كه درمقابل Trichomonas vaginalis مؤثر هستند (65). زنجبیل و مزه تند آن نیز حاوی فعالیت ضد قارچی قابل توجهی در برابر مخمر بیماری زا شناخته شده است (66).
[62]- Barnes J, Anderson LA, Gibbons S, Phillipson JD. Echinacea species (Echinacea angustifolia (DC.) Hell., Echinacea pallida (Nutt.) Nutt., Echinacea purpurea (L.) Moench): a review of their chemistry, pharmacology and clinical properties. J Pharm Pharmacol. 2005; 57(8): 929-54.
[63]- Nurtjahja-Tjendraputra E, Ammit AJ, Roufogalis BD, et al. Effective anti- platelet and COX-1 enzyme inhibitors from pungent constituents of ginger. Thromb Res. 2003;111:259-265.
[64]- Verma SK, Bordia A. Ginger, fat and fibrinolysis. Indian J Med Sci. 2001;55: 83-86
[65]- Chang HM, But PPH. Pharmacology and applications of Chinese materia medica. vol. 1. Philadelphia: World Scientific; 1986:366–369.
[66]- Ficker C, Smith ML, Akpagana K, et al. Bioassay-guided isolation and identification of antifungal compounds from ginger. Phytother Res. 2003;17:897-902.